1357 or. Skvolno! (Wp. 3 nr 1354), 1418 or. Stwolno (KoścZ 5, 101), 1447 Wsthwlno! (PG 2, 182), 1489 Swolno (PG 10, 123v), 1507 Sthwolno (PG 13, 111), 8 km na S od Miejskiej Górki.

1. 1447 n. pow. kośc. (PG 2, 182); 1510 n. par. Czesram (LBP 118).

2. 1531 z opisu granic Wlkp. i Śląska: gran. biec ma środkiem Mokrej Strugi aż do kopca narożnego na końcu zapustu (indago) Dębno przy nieruchomej rz. Orli; kopiec ten dzieli Szymanowo i S. w Polsce oraz Korzeńsko na Śląsku; stąd gran. biegnie rz. Orlą do drogi z Dębna do wielkiego boru, idąc w lewo w stronę lasu zw. Czarny Las; las ten ma nal. do Polski aż do lasu Brzekowa; gran. biegnie dalej przez las Łąkta aż do kopca na końcu Czarnego Lasu i stąd najprościej jak to możliwe do kopca narożnego przy drodze z Polski do Żmigrodu przez las zw. Vustii; kopiec ten dzieli S., Golejewo, Golejewko i Pakosław w Polsce oraz Żmigród na Śląsku (Reces 25-26); 1591 lasy pod S.: las z drzewami bartnymi (silva alveatica) zw. Karbel, bagnisty las Moczyce (K 2 s. 278, 475).

3. Własn. kościelna (kapituły kat. gnieźn.), potem szlach. 1357 król Kazimierz zatwierdza dobra abpstwa i kapituły gnieźn.; wśród wsi kapituły wymieniono m. in. S.¹S. występuje w wyliczeniu dóbr kapituły między wsiami →Słupia (dziś Słupia Kapitulna, na S od Miejskiej Górki) a Pępowo (na SSE od Krobi), a dok. wymienia też Czesram. Nie wiemy, kiedy i w jakich okolicznościach kap. straciła S. Również →Pępowo przeszło w ręce szlach (Wp. 3 nr 1354).

1418 Michał Habdank z S. i Włostowa [także z →Golejewa, gdzie znany jest 1393-1422] toczy proces z Jakubem Góreckim o 50 grz. poręki (KoścZ 5, 101, dawniej k. 41); 1425 tenże [z S.?] toczy proces z Bartoszem Sokołowskim (KoścZ 8, 122).

1447 Wojciech z Golejewa [syn Wojciecha, brata Michała Habdanka] sprzedaje Michałowi z Przyborowa²W 1452 Michał z Przyborowa toczył proces z Janem Furmanem kustoszem kapituły kat. gnieźn. (KoścZ 14, 148v). Być może jest to ślad roszczeń kapituły gnieźn. do dóbr nabytych przez Michała, choć może chodzi tylko o sprawę graniczną (kap. zachowała pewne dobra w sąsiedztwie) swe części we wsiach Golejewo, W., Tabliny i Walkowy oraz 1/3 połowy mł. w Golejewku za 200 grz. (PG 2, 182).

1470 Barbara c. zm. Władysława Ramsza ze Śmigla i Klary z Lubosiny, a ż. Dobrogosta z Soboty, sprzedaje swemu bratu Mikołajowi dobra po ojcu i matce w Grąbkowie, Śląskowie, Golejewie i 1/4 S. za 400 grz. (PG 8, 54v).

1482 Dorota c. Jerzego Chojeńskiego [z Chojna k. Miejskiej Górki] pozywa swych bratanków Andrzeja, Piotra i Stanisława, ss. Jana Chojeńskiego, o dokonanie podziału dóbr Chojno, Ostrobotki, Błożejewo, Golejewko i S. (KoścG 2, 95v).

1488-1523 Dobrogost Pasikoń z Konarskiego: 1488-89 tenże otrzymuje w działach z bratem Wawrzyńcem Grąbkowo, Śląskowo, Golejewo, 1/3 S. i całe Masłowo (PG 10 k. 99v, 123v); 1500 tenże sprzedaje z zastrz. pr. odkupu Michałowi sołtysowi w Słupi [obecnie Słupia Kapitulna] 1/2 Golejewa z 1/2 mł. oraz 1/4 S. za 70 grz. i 85 fl.; Michał na dobrach tych oprawia swej ż. Katarzynie po 40 fl. posagu i wiana (PG 12, 68v-69); 1523 tenże →niżej.

1500 Piotr Błożejewski [także Chojeński] sprzedaje Janowi Chojeńskiemu swą cz. po ojcu w S. (PG 12, 118v).

1507 Andrzej Ramsz Zimnowodzki zapisuje swej ż. Annie po 100 kóp gr posagu i wiana na połowach Grąbkowa, Śląskowa, Golejewa i S., należnych mu w działach z bratem Feliksem (PG 13, 111; PG 65, 223v); 1507 tenże z bratem Feliksem dokonuje działów dóbr w tych wsiach (PG 65, 390); 1517 Feliks Zimnowodzki zapisuje ż. Annie na wspomn. dobrach po 150 grz., a 1518 po 175 grz. posagu i wiana (PG 15 k. 176, 220); 1517 Anna wd. po Andrzeju Ramszu pozywa Zygmunta, Katarzynę i Barbarę, swych pasierbów, oraz Feliksa Zimnowodzkiego o wygnanie ze wspomn. dóbr (PG 69, 418v); 1521 Zygmunt, Katarzyna i Barbara Zimnowodzcy sprzedają Ubysławowi, Feliksowi i Janowi Kołaczkowskim swe części Grąbkowa, Chrostowa, Śląskowa, Golejewa, S. i opust. Tablin za 390 grz. (PG 15, 381); 1522 Ubysław Pakosz Kołaczkowski zapisuje ż. Urszuli Jutroskiej po 400 fl. posagu i wiana m. in. na S. (PG 15, 444); 1523 Dobrogost Pasikoń z Konarskiego jako wuj rodz. Zimnowodzkich domaga się na podstawie pr. bliższości, by Kołaczkowscy po otrzymaniu sumy sprzedażnej zwrócili mu wspomn. dobra (KoścZ 24, 318); 1523 Ubysław, Feliks i Jan Kołaczkowscy sprzedają Wawrz. Pasikoniowi Pogorzelskiemu synowi Dobrogosta swe części Grąbkowa, Chrostowa, Śląskowa, Golejewa, S. i Tablin za 800 grz. (PG 15, 523).

1520-23 Jan Chojeński oprawia na Chojnie, Golejewku i S. posagi i wiana swych żon: 1520 Małg. Chociszewskiej, a 1523 Doroty Kuklinowskiej (PG 15 k. 357v, 525); 1523 Jan Chojeński [syn tegoż Jana] zapisuje na tych samych dobrach posag i wiano swej ż. Małg. Śliwnickiej (PG 15, 535v); 1533 tenże Jan [ojciec] →niżej: Wojc. Chojeński; 1548 Małg. Śliwnicka wd. po Janie kwituje swych ss. Jakuba i Andrzeja z oprawy (KoścG 9, 102v); 1548 Jakub i Andrzej →niżej: Wojc. Chojeński.

1523 Wawrz. Pasikoń Pogorzelski syn Dobrogosta Pasikonia →wyżej; 1525 tenże Wawrzyniec sprzedaje Dobrogostowi Pasikoniowi [swemu bratu?] za 1200 grz. swe części Grąbkowa, Chrostowa, Śląskowa, Darnowa, S. i Tablin, należne jemu i jego braciom Mikołajowi, Andrzejowi i Piotrowi po zm. ojcu Dobrogoście (PG 16, 82).

1528 Andrzej Pogorzelski [syn Dobrogosta] zapisuje swej ż. Annie Rozdrażewskiej posag i wiano na 1/2 swych dóbr w Szelejewie i Golejewie oraz na 1/4 swej części S. (PG 16, 224); 1529 tenże Andrzej sprzedaje Jerzemu Konarskiemu Golejewo z 1/2 mł. i 1/2 S. za 1000 zł, a 1531 Konarski sprzedaje te dobra Mik. Pogorzelskiemu [bratu Andrzeja] (PG 16 k. 283, 450v); 1532-36 Mik. Pogorzelski sprzedaje Golejewo z mł. oraz S.: 1532 Janowi Żytowieckiemu i jego ż. Zofii Pogorzelskiej [swej siostrze?] z zastrz. pr. odkupu za 800 zł (PG 16, 491v; wykup w 1537: KoścZ 26, 40v), a 1536 Wojc. Chojeńskiemu wojskiemu pozn. za 2000 zł (PG 76, 55v).

1533-48 Wojc. Chojeński syn Jana: 1533 tenże otrzymuje od ojca Jana wsie Chojno, Golejewko oraz S. i zapisuje ojcu 15 grz. czynszu z tych dóbr (PG 16, 595); 1534 tenże zapisuje na tych dobrach posag i wiano swej ż. Heleny, c. Jerzego Konarskiego (PG 16, 675); 1536 tenże →wyżej; 1538 tenże sprzedaje Jerzemu Konarskiemu [swemu teściowi] i jego bratu stryj. Piotrowi Górskiemu wieś Golejewko z mł. oraz S. za 3000 zł (PG 17, 190v); 1548 tenże kupuje od swych bratanków Jakuba i Andrzeja ss. Jana Chojeńskiego ich części Chojna, Golejewka, S. za 1600 grz. (PG 18, 425; PG 95, 71).

1567 Jakub Pogorzelski daje Jakubowi Kołudzkiemu wojskiemu inowrocł. pr. swobodnego wyrębu w Golejewie, S. i Tablinach (PG 20, 548).

1582-84 Hieronim, Jerzy, Krzysztof, Michał i Piotr Chojeńscy (Piotrkowska 1 nr 574).

1510 w S. są tylko kołodzieje, nie mający żadnego łanu (LBP 118); 1563 pobór (ASK I 4, 147); 1566 pobór od 8 zagr. po 2 gr (ASK I 4, 244v); 1581 pobór od 2 półł., 7 zagr., 1 komor. (ŹD 63).

5. 1510 S. w par. Czesram (LBP 118).

Uwaga: Wojc. Gąska, piszący się „de Stwolna”, a występujący często 1296-99 w Wlkp. w dok. ks. Władysława Łok. (Wp. 2 nr 746-758, 760, 769, 807, 814, 819; Wp. 6 nr 52), pochodził w istocie – jak się powszechnie przyjmuje w literaturze – ze wsi Smolna k. Oleśnicy na Śląsku (W. Häusler, Geschichte des Fürstenthums Oels bis zum Aussterben der piastischen Herzogslinie, Breslau 1883, s. 201, 433; M. Cetwiński, Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Biogramy i rodowody, Wrocław 1983, s. 202; U. Schmilewski, Der schlesische Adel bis zum Ende des 13. Jahrhunderts, Würzburg 2001, s. 542). W źródłach śląskich Wojc. Gąska występuje 1273-85, w 1276 był kaszt. Sycowa. Jego krewnymi byli Szczepan Gąska (znany 1252-85) i Mik. Gąska (1269-85), potem zaś Bogusz (1288-1311) i Damian (1295). Dla identyfikacji miejscowości ich pochodzenia podstawowe znaczenie ma dok. w sprawie sprzedaży sołectwa „in Stwolno” przez Szczepana Gąskę, gdzie Wojciech był śwd. (SU 5 nr 248); dok. zachowany jest w kopii w kopiariuszu archiwum książąt oleśnickich z pocz. XV w., musi więc chodzić tu o Smolną, która w 1368 przeszła w ręce książęce (W. Häusler, op. cit., s. 433). Zauważyć jednak trzeba, że dok. redagował Benedykt kapelan „de Slup”, co może oznaczać wieś Słupia, leżącą w sąsiedztwie naszego S.